سبک زندگی ناسالم و پیری زودرس قلب: راهکارهایی برای پیشگیری
حفظ سبک زندگی سالم یکی از بهترین راه‌ها برای محافظت از سلامت قلب است. تحقیقات جدید نشان می‌دهند که عادات ناسالم می‌توانند به پیری زودرس قلب منجر شوند. مفهوم «سن زیستی قلب» در مقایسه با سن تقویمی، به موضوعی مهم در میان متخصصان قلب، محققان و پزشکان تبدیل شده است. ارزیابی سن قلب می‌تواند راهی ساده و شفاف برای درک سلامت کلی قلب و پیش‌بینی خطرات قلبی-عروقی ارائه دهد که با تغییرات سبک زندگی قابل پیشگیری هستند.
ابزار جدید محاسبه سن قلب
طبق یک نامه تحقیقاتی منتشرشده در تاریخ ۳۰ ژوئیه در مجله JAMA Cardiology، دانشمندان ابزار جدیدی به نام ماشین‌حساب PREVENT را معرفی کرده‌اند که می‌تواند سلامت بلندمدت قلب را پیش‌بینی کند. این ابزار با استفاده از معیارهای سلامت قلب مانند فشار خون، سطح کلسترول، سلامت کلیه، وضعیت سیگار کشیدن، و شرایط همراه مانند دیابت، سن زیستی قلب را محاسبه می‌کند. این ماشین‌حساب می‌تواند در ویزیت‌های روتین مراقبت‌های اولیه توسط پزشکان استفاده شود تا سلامت قلب بیماران ارزیابی شود.
این ابزار نسبت به مدل قدیمی‌تر معرفی‌شده در سال ۲۰۰۸ که مبتنی بر مطالعه معروف Framingham Heart Study بود، از داده‌های معاصر و جمعیت گسترده‌تری استفاده می‌کند. این امکان را فراهم می‌کند تا پیش‌بینی دقیق‌تری از خطرات قلبی آینده ارائه دهد.
روش جدید اندازه‌گیری سن عملکردی قلب
در مطالعه‌ای دیگر که در European Heart Journal منتشر شد، محققان دانشگاه ایست آنگلیا در انگلستان روشی نوین برای اندازه‌گیری سن عملکردی قلب با استفاده از اسکن‌های تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ارائه کردند. این روش که به گفته محققان یک «تغییر‌دهنده بازی» است، می‌تواند علائم بیماری‌های قلبی را زودتر تشخیص دهد.
محققان میزان خونی که پس از فاز انقباض در دهلیز چپ قلب باقی می‌ماند و کسر خونی که با هر انقباض از دهلیز چپ خارج می‌شود را اندازه‌گیری کردند. این روش در ۳۶۶ بیمار قلبی با عوامل خطر شناخته‌شده مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که سن زیستی قلب بیماران مبتلا به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت، فیبریلاسیون دهلیزی و چاقی به طور قابل‌توجهی بالاتر از گروه کنترل سالم بود.
دکتر پانکاج گارگ، محقق ارشد از دانشکده پزشکی نورویچ دانشگاه ایست آنگلیا، اظهار داشت: «در افراد سالم، سن قلب مشابه سن تقویمی بود. اما در بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون بالا، چاقی و فیبریلاسیون دهلیزی، سن عملکردی قلب به طور قابل‌توجهی بالاتر بود.» او افزود: «دانستن سن واقعی قلب می‌تواند به بیماران کمک کند تا با توصیه‌ها یا درمان‌هایی برای کاهش سرعت پیری قلب، از حملات قلبی یا سکته مغزی پیشگیری کنند. این می‌تواند زنگ خطری برای افراد باشد تا بهتر از خود مراقبت کنند، چه با تغذیه سالم‌تر، ورزش بیشتر یا پیروی از توصیه‌های پزشک.»
عوامل خطر پیری زودرس قلب
طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، چهار عامل اصلی که می‌توانند به پیری زودرس قلب منجر شوند عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا (هیپرتانسیون): فشار خون بالا باعث می‌شود قلب برای پمپاژ خون به سراسر بدن سخت‌تر کار کند. این می‌تواند منجر به ضخیم شدن و بزرگ شدن بطن چپ پایینی شود و خطر حملات قلبی و نارسایی قلبی را افزایش دهد.
- دیابت: قند خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی قلب آسیب برساند و باعث تجمع رسوبات چربی شود که خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
- کلسترول LDL بالا: این نوع کلسترول باعث تجمع پلاک‌های چربی در شریان‌ها می‌شود که جریان خون به قلب، مغز، کلیه‌ها و سایر قسمت‌های بدن را کاهش می‌دهد.
- چاقی: چاقی با فشار خون بالا و کلسترول LDL بالا مرتبط است و خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
تغییرات قلب با افزایش سن
با بالا رفتن سن، حتی در افراد سالم بدون سابقه مشکلات قلبی، تغییراتی در قلب رخ می‌دهد:
- آریتمی‌ها: قلب ممکن است ضربان‌های اضافی تولید کند یا گاهی ضربان را از دست بدهد. اگر این وضعیت مداوم شود، ممکن است نشانه‌ای از آریتمی باشد.
- بزرگ شدن حفره‌های قلب: بطن‌ها و دهلیزهای قلب ممکن است بزرگ‌تر شوند و دیواره‌های آن‌ها ضخیم‌تر شوند، که باعث کاهش ظرفیت نگهداری خون می‌شود.
- سفت شدن دریچه‌های قلب: دریچه‌های قلب ممکن است سفت‌تر شوند و جریان خون را محدود کنند یا نشتی ایجاد کنند که منجر به تجمع مایع در ریه‌ها، پاها یا شکم می‌شود.
راهکارهای حفظ سلامت قلب
برای حفظ سلامت قلب و کاهش سن زیستی آن، رعایت هشت اصل ضروری زندگی انجمن قلب آمریکا نقطه شروع خوبی است. در ادامه به برخی از این راهکارها اشاره می‌کنیم:
۱. ورزش منظم
توافق گسترده‌ای وجود دارد که ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی متوسط در هفته یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید همراه با تمرینات مقاومتی دو روز در هفته برای سلامت قلب بهینه است. سبک زندگی کم‌تحرک با افزایش خطر بیماری‌های قلبی و مرگ‌های مرتبط با آن مرتبط است.
دکتر کریستوفر برگ، متخصص قلب در موسسه قلب و عروق مموریال‌کر در کالیفرنیا، توضیح داد: «سبک زندگی کم‌تحرک باعث کند شدن گردش خون، ضعیف شدن عضله قلب، افزایش وزن، فشار خون بالا و مقاومت به انسولین می‌شود.» او افزود: «نشستن طولانی‌مدت باعث التهاب و عملکرد ضعیف شریانی می‌شود و خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.»
برای افزایش تحرک روزانه، می‌توانید:
- پیاده‌روی کنید.
- از میز کار خود فاصله بگیرید و حرکت کنید.
- یوگا انجام دهید.
- ماشین را دورتر پارک کنید.
- رقص کنید یا ورزش کنید.
- از پله‌ها به جای آسانسور استفاده کنید.
- باغبانی یا کارهای خانه را انجام دهید.
۲. رژیم غذایی سالم و متعادل
وعده‌های غذایی را تا حد ممکن از مواد غذایی تازه و غیرفرآوری‌شده مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، حبوبات و آجیل تهیه کنید. برای پروتئین، از گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ بدون پوست، ماهی، غذاهای دریایی و لبنیات کم‌چرب استفاده کنید. پروتئین‌های گیاهی مانند لوبیا، آجیل، عدس، توفو یا سیتان نیز گزینه‌های عالی هستند.
برای پخت‌وپز، از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون خالص یا روغن آووکادو استفاده کنید. از غذاهای فست‌فود، گوشت‌های فرآوری‌شده و غذاهای بیش‌فرآوری‌شده که معمولاً حاوی چربی‌های ترانس مضر برای قلب هستند، خودداری کنید. همچنین، هیدراته ماندن با نوشیدن آب کافی و مصرف قهوه یا چای بدون شکر توصیه می‌شود.
۳. اجتناب یا ترک سیگار
سیگار کشیدن خطر حملات قلبی و تصلب شرایین را از چند طریق افزایش می‌دهد. نیکوتین فشار خون را بالا میبرد و مونوکسید کربن موجود در دود سیگار میزان اکسیژن قابل‌حمل توسط خون را کاهش می‌دهد. کارشناسان توصیه می‌کنند از سیگار کشیدن اجتناب کنید و در صورت استعمال، آن را ترک کنید.
۴. محدود کردن یا اجتناب از الکل
مصرف الکل با افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، از جمله سکته مغزی، مرتبط است. توصیه‌های فعلی برای مصرف معتدل الکل، حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و دو نوشیدنی در روز برای مردان است. بااین‌حال، شواهد نشان می‌دهد که حتی مصرف متوسط الکل ممکن است خطر سرطان را افزایش دهد، بنابراین برخی افراد بهتر است به طور کامل از آن اجتناب کنند.
۵. مدیریت استرس
سلامت روان و عملکرد قلب ارتباط نزدیکی دارند. افسردگی، اضطراب و استرس با بیماری‌های قلبی مرتبط هستند. انزوای اجتماعی و تنهایی نیز خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهند. بنابراین، اولویت دادن به سلامت روان بخشی از برنامه سلامت قلب است.
سعی کنید زمانی را برای فعالیت‌هایی که شما را خوشحال می‌کنند اختصاص دهید، مانند رانندگی در طبیعت، لذت بردن از یک سرگرمی، یا وقت‌گذرانی با دوستان و حیوانات خانگی. همچنین، خندیدن می‌تواند برای قلب مفید باشد، زیرا تحقیقات نشان داده است که خنده به سلامت قلب کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
پیری زودرس قلب می‌تواند نتیجه سبک زندگی ناسالم و شرایط مزمن مانند چاقی، دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا باشد. ابزارهای جدید مانند ماشین‌حساب PREVENT و روش‌های تصویربرداری MRI امکان ارزیابی دقیق‌تر سن زیستی قلب را فراهم کرده‌اند. با اتخاذ سبک زندگی سالم، از جمله ورزش منظم، رژیم غذایی متعادل، ترک سیگار، محدود کردن الکل و مدیریت استرس، می‌توانید سلامت قلب خود را حفظ کرده و از پیری زودرس آن جلوگیری کنید. این اقدامات می‌توانند به شما کمک کنند تا خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهید و زندگی سالم‌تر و طولانی‌تری داشته باشید.
